Կրետէ (Յունաստան) հովուապետական այցի երկրորդ օրը` մայիսի 5-ին, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը Սուրբ եւ Անմահ Պատարագ մատուցեց Հերակլիոնի Սուրբ Յովհաննու Կարապետ հայկական եկեղեցում:

Հայ համայնքը Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին դիմաւորեց եկեղեցու առջեւ աւանդական աղ ու հացով եւ «Հրաշափառի» երգեցողութեամբ: Եկեղեցում կատարուեց աղօթք, որի աւարտին Նորին Սրբութիւնն իր օրհնութիւնը բաշխեց ներկայ հաւատաւոր ժողովրդին:

Յաջորդած պատրաստութիւնից յետոյ եկեղեցականաց թափօրը Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին առաջնորդեց դէպի տաճար: Վեհափառ Հայրապետը, ժողովրդին օրհնելով Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնից բերուած Ս. Յովհաննէս Մկրտչի մասունքակիր խաչով, այն զետեղեց սրբի անունը կրող խորանին` հաւատացելոց օրհնութեան եւ երկրպագութեան համար:

Սուրբ Պատարագի ընթացքում Նորին Սրբութեանը որպէս առընթերականեր սպասաւորեցին Կոստանդնուպոլսի Հայոց Պատրիարքութեան պատրիարքական ընդհանուր փոխանորդ Գերաշնորհ Տ. Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշեանը եւ  Հայաստանի Աստուածաշնչային ընկերութեան գլխաւոր քարտուղար Գերաշնորհ Տ. Եզնիկ արքեպիսկոպոս Պետրոսեանը:

Սուրբ Պատարագին ներկայ էին Յունաստանի ԱԳ փոխնախարար Մարկոս Բոլարիսը, Կրետէի Արքեպիսկոպոս Իրենէոսի, Կրետէի նահանգապետարանի եւ Հերակլիոնի քաղաքային իշխանութիւնների ներկայացուցիչներ, այլ եկեղեցիների սպասաւորներ, Կրետէի հայ համայնքի եւ եկեղեցական վարչութեան անդամներ, բազում ուխտաւորներ Աթէնքից, Պոլսից եւ Մոսկուայից:

Սուրբ Պատարագի ընթացքում Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն իր օրհնութիւնն ու պատգամը բերեց ներկայ բարեպաշտ ժողովրդին:

«Փառք ենք վերառաքում Բարձրեալին մեր Սուրբ Եկեղեցու հաւատաւոր զաւակներիդ հանդիպելու եւ ձեզ հետ միասին Սուրբ Յովհաննու Կարապետ եկեղեցու 350-ամեակը տօնախմբելու շնորհի համար: Գոհունակութեան զգացումով է համակուած Հայրապետիս հոգին, որ հովուապետական անդրանիկ այցով գտնւում ենք Միջերկրական ծովի այս գեղատեսիլ կղզում, որտեղ հայորդիք դարեր շարունակ սերնդեսերունդ համախմբուած են Սուրբ Յովհաննէս Մկրտչի անունը կրող այս նուիրական եկեղեցու հովանու ներքոյ: Եկեղեցու յոբելեանը մեծ իրադարձութիւն է ամէնքիս համար: Ուրախալի այս առիթով բերում ենք ձեզ  Հայրապետական Մեր օրհնութիւնն ու շնորհաւորանքները եւ համայն հայութեան նուիրական կենտրոն Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի լոյսն ու օրհնութիւնը:

Խորհրդանշական է, որ այսօր Առաքելական մեր Սուրբ Եկեղեցին տօնում է Կանաչ կամ Աշխարհամատրան կիրակին: Այն յիշատակութիւնն է երկրի վրայ Քրիստոսի Սուրբ Եկեղեցու հաստատման, որ հիմնուեց հաւատքի վէմի վրայ, ինչպէս որ օրհնաբանւում է նաեւ Ժամագրքի աղօթական խօսքերով` « Տէ՛ր, որ հիմնեցուցէր զեկեղեցի քո ի վերայ վիմի հաւատոյ ... ի խաղաղութեան զսայ պահեա՛»: Մեր Տէր Յիսուս Քրիստոսի Յարութիւնը դարձաւ Եկեղեցու յաղթութեան, Փրկչի կենարար վարդապետութեան աշխարհում տարածման սկիզբը եւ այն զօրութիւնը, որով քրիստոնեաները համբերեցին բազում չարչարանքների ու նեղութիւնների, բայց անշէջ պահեցին հաւատքի լոյսը, դրանով լուսաւորեցին աշխարհը եւ հրաւիրեցին մարդկութեանը ժառանգելու յաւիտենութիւնն ու երկնքի արքայութիւնը: Քրիստոսի շնորհած Յարութիւնը դարձաւ զօրութիւնը նաեւ այս կեանքի, որով դժուարութիւնների ու խնդիրների առջեւ դիմակայումով հաւատացեալները վկայեցին իրենց հաւատքի, կամքի ու կեանքի յաղթանակը եւ հաւատքի վէմի վրայ անսասան մնալով՝ եկեղեցիներ հաստատեցին տարբեր երկրներում: Յարութեան զօրութեամբ էր նաեւ, որ Քրիստոսապաշտ մեր ժողովուրդը յառնեց իր համար փորուած գերեզմաններից, յարութիւն առաւ Հայոց Ցեղասպանութիւնից եւ իր կեանքը վերընձիւղեց հաւատաւոր ու աստուածասէր իր ընթացքի նոր ձեռքբերումներով: Աշխարհի տարբեր երկրներում հիմնուած հայ համայնքներում վերստին կերտուեցին սրբավայրեր, կառուցուեցին եկեղեցիներ, հնչեց աղօթքը, հնչեց հայ լեզուն ու խօսքը, վառ մնաց հայոց ջահը աստուածսիրութեան ու եկեղեցասիրութեան՝ ըստ Պօղոս առաքեալի հոգեշահ խօսքի. «Արդ, ո՞վ պիտի բաժանի մեզ Քրիստոսի սիրուց. տառապանքը՞, թէ՞ անձկութիւնը, թէ՞ հալածանքը, թէ՞ սովը, թէ՞ մերկութիւնը, թէ՞ վտանգները, թէ՞ սուրը: Ո՛չ մի արարած չի կարող բաժանել մեզ Աստծու այդ սիրուց, որ կ'այ մեր Տէր Քրիստոս Յիսուսով» (Հռ. Ը 35, 39): Ահա այդ սիրով, անխորտակելի հաւատքով են հիմնադրուել մեր սուրբ եկեղեցիները, ինչպէս որ Սուրբ Յովհաննէս Մկրտչի անունը կրող այս եկեղեցին:

Հաւատացեալներիս համար Եկեղեցին դէպի Աստուած եւ փրկութիւն առաջնորդող տապան է, որ այս կեանքի ալեկոծութիւնների, անհանգստութիւնների ու տագնապների ընդմիջից իր հարկի ներքոյ ապաստանածներին սնում է հոգեւոր կերակրով, մատռուակում Տիրոջ Կենաց խօսքը եւ ապահով հասցնում դէպի խաղաղ նաւահանգիստը: Եկեղեցու այս մեծագոյն փրկարար առաքելութեան կարեւորութեամբ է մեր շարականներում Սուրբ Եկեղեցին գովաբանւում որպէս Աստծոյ քաղաք, աստուածային շնորհներով լցուած անխորտակելի հաստատութիւն. «Տէ՛ր, որ հիմնեցուցէր զեկեղեցի քո ի վերայ վիմի հաւատոյ ... ի խաղաղութեան զսայ պահէա՛»:

Գոհունակութիւն է Մեզ համար անդրադառնալ, որ երեք եւ կէս դարեր շարունակ Սուրբ Յովհաննու Կարապետ այս եկեղեցին իր հոգեւոր սպասաւորներով եւ նրանց լծակից աշխարհականներով գովելի ծառայութեամբ հոգեւոր խնամք է մատուցել Կրետէում հաստատուած հայորդիներին, առաջնորդել դէպի Աստուած, զօրացրել հաւատացեալներին, բաշխել Սուրբ Հոգու պարգեւները, ամուր պահել ազգային ինքնութիւնը:

Սիրելիներ, նոր ժամանակներում դուք էք, որ ձեր հայրերի օրինակով, սիրոյ եւ միաբանութեան ոգով մեր Սուրբ Եկեղեցու հովանու ներքոյ շարունակում էք կենդանի պահել ազգային-եկեղեցական կեանքն այստեղ, եւ ձեր բաժին լոյսը յաւելել Սուրբ Էջմիածնի Լուսաւորչահաստատ մշտավառ կանթեղին, որ դարերի խորքից մինչեւ այսօր լուսաւորում է ազգիս փրկութեան ճանապարհը: Դուք էլ ձեր այս փոքրիկ համայնքով, բայց զօրաւոր հաւատքով մաս էք կազմում հայոց ազգային-եկեղեցական կեանքի, եւ շատ կարեւոր է, որ նոյն նախանձախնդիր ոգով շարունակէք ընթանալ ձեր հայրերի աւանդած ճանապարհով», - ասաց Ամենայն Հայոց Հայրապետը:

Նորին Սրբութիւնը յորդորեց Կրետէի հայ համայնքին հարուցեալ Տիրոջով զօրացեալ` ամուր հաւատքով եւ անխոնջ նուիրումով շարունակել իրենց աստուածահաճոյ ընթացքը, նախանձախնդիր մնալ մեր սրբազան արժէքներին եւ ազգային ու եկեղեցական կեանքի հանդէպ նոյն նուիրումով շէնացնել համայնքային իրենց կեանքը: Վեհափառը պատգամեց եկեղեցու հաստատման 350-ամեակի յոբելեանը նոր հանգրուան նկատել` նորոգելու առ Աստուած հաւատարմութեան իրենց ուխտը եւ եկեղեցաշէն ու ազգօգուտ իրագործումներով բարեզարդելու ազգային-եկեղեցական մեր անդաստանը:

Ուրախալի այս առիթով Հայրապետն իր գնահատանքը բերեց Պատրիարքական ընդհանուր փոխանորդ Գերաշնորհ Տ. Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշեանին, ում հոգատարութեան ներքոյ է գտնւում Կրետէի հովուութիւնը, ինչպէս նաեւ այցի կազմակերպման գործում իրենց ջանքերը ներդրած Եզնիկ արքեպիսկոպոսին, Ռուսաստանի եւ Նոր Նախիջեւանի Հայոց թեմի առաջնորդ Գերաշնորհ Տ. Եզրաս արքեպիսկոպոս Ներսիսեանին, Յունաստանի Հայոց թեմի առաջնորդական տեղապահ Հոգեշնորհ Տ. Խորէն վարդապետ Առաքելեանին, եկեղեցու վարչութեան ատենապետ Անտոնիս Բենարդին եւ անդամներին:

Նորին Սրբութիւնը իր շնորհաւորանքներն ուղղեց Կրետէում բնակուող հայորդիներին այս նշանակալի յոբելեանի առիթով` մաղթելով սէր եւ երջանկութիւն ընտանեկան իրենց հարկերից ներս, ուժ եւ կորով, որպէսզի նուիրումով ու ջերմեռանդութեամբ կարեւոր մասնակցութիւն բերեն ինչպէս համայնքային կեանքի զօրացմանը, այնպէս էլ Կրետէ կղզու բարգաւաճմանը` շարունակելով վայելել տեղական իշխանութիւնների եւ ժողովրդի սէրն ու յարգանքը:

Գարեգին Բ. Կաթողիկոսն իր գնահատանքը յայտնեց նաեւ Յունաստանի իշխանութիւններին` ի դէմս արարողութեանը ներկայ Յունաստանի փոխարտգործնախարար Մարկոս Բոլարիսի, Կրետէի արքեպիսկոպոսարանի, նահանգապետարանի եւ քաղաքապետարանի ներկայացուցիչներինն` ջերմ ընդունելութեան, մեր ժողովրդի զաւակների հանդէպ բարեացակամութեան ու զօրակցութեան եւ յոբելեանական միջոցառումներին բերած աջակցութեան համար:

Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը աղօթքով հայցեց, որ Տիրոջ օրհնութեամբ սիրոյ եւ խաղաղութեան մէջ շէնանայ Յունաստանը, Հայաստան եւ Արցախ հայրենի մեր երկիրը, զօրեղ եւ բարօր մնա աշխարհասփիւռ մեր ժողովրդի ազգային-եկեղեցական կեանքը, եւ համայն հայութեան միասնական ջանքերը ծառայեն բարօրութեանը Հայաստան աշխարհի եւ Հայաստանեայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու պայծառութեանը:

Սուրբ Պատարագի ողջ ընթացքում բարեպաշտ հայորդիները հնարաւորութիւն ստացան համբուրելու Սուրբ Յովհաննու Կարապետի մասունքակիր խաչը եւ սրբի բարեխօսութեան հայցով արժանանալու սուրբ մասունքներից ճառագող օրհնութեանը:

Սրբազան արարողութեան աւարտին յաջորդեց խաչքարի օրհնութեան կարգը, որ պանծալի յոբելեանի առիթով եկեղեցուն է ընծայուել Նորին Սրբութիւն Գարեգին Բ. Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի կողմից:

Վեհափառ Հայրապետը Սրբալոյս Միւռոնով օծեց խաչքարը, որից յետոյ վերստին իր շնորհաւորանքներն ու օրհնութիւնը բերեց Կրետէի հայ համայնքին եւ ներկայ բազում ուխտաւորներին:

Նոյն օրը «Աքուիլայ Ատլանտիս» հիւրանոցում համայնքի կողմից կազմակերպուել էր պաշտօնական ճաշկերոյթ ի պատիւ Ամենայն Հայոց Հայրապետի, որի աւարտին Նորին Սրբութիւնը վերստին իր օրհնութիւնն ու պատգամը բերեց ներկաներին:

Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը նաեւ հանդիպումներ ունեցաւ Յունաստանի ԱԳ փոխնախարար Մարկոս Բոլարիսի եւ տօնախմբութիւնների առիթով Կրետէ ժամանած ուխտաւորների խմբերի հետ: